Οι άτυχες κόμισσες της φάμπρικας

Οι άτυχες κόμισσες της φάμπρικας:

της Μαριάννας Τζιαντζή

1911: το κτίριο του Triangle, μετά την πυρκαγιά.

2012: το Τazreen Fashions,  μετά την πυρκαγιά

Πριν από πέντε χρόνια, όταν καιγόταν η Πάρνηθα, ο άνεμος έφερνε τα αποκαΐδια του δάσους στα μπαλκόνια των Αθηναίων. Νεαρά φύλλα και μικροσκοπικές φτέρες σε χρώμα σταχτί. Άλλου είδους αποκαΐδια, σε άλλο τόπο, σκόρπισε η φονική πυρκαγιά στο Τazreen Fashions, ένα εργοστάσιο ενδυμάτων στο Μπανγκλαντές, το προπερασμένο Σάββατο. Καθώς οι νεκροί ξεπέρασαν το ψυχολογικό όριο της εκατοντάδας, η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου, μαζί με την πληροφορία ότι εκεί οι πυρκαγιές στις μονάδες κλωστοϋφαντουργίας έχουν γίνει ενδημικό φαινόμενο (πάνω από 500 νεκροί την τελευταία πενταετία).

Πέρυσι στο PBS (την αμερικανική δημόσια τηλεόραση) και στο ΗΒΟ προβλήθηκαν ντοκιμαντέρ για τα 100 χρόνια από την ιστορική πυρκαγιά στο Τriangle, ένα εργοστάσιο γυναικείων πουκαμίσων στην καρδιά της Νέας Υόρκης. Εκείνο το Σάββατο του 1911, σχεδόν 150 εργάτριες, μετανάστριες και έφηβες οι περισσότερες, έχασαν τη ζωή τους σε πυρκαγιά που ξέσπασε στο πολυώροφο κτίριο εν ώρα λειτουργίας. Άλλες απανθρακώθηκαν ή πέθαναν από ασφυξία, άλλες πήδησαν από τα παράθυρα και σκοτώθηκαν στο πεζοδρόμιο. Ήταν η μεγαλύτερη συμφορά που είχε πλήξει τη Νέα Υόρκη πριν από την τραγωδία των Δίδυμων Πύργων.

Η πυρκαγιά στο Τriangle στάθηκε ορόσημο στην ιστορία της αμερικανικής εργατικής...
νομοθεσίας, αλλά και του γυναικείου κινήματος. Αργότερα η Φράνσις Πέρκινς, υπουργός Εργασίας επί Ρούζβελτ, η πρώτη γυναίκα υπουργός στις ΗΠΑ, υποστήριξε ότι εκείνο το μαύρο Σάββατο γεννήθηκε το Νιου Ντιλ.

Οι αναλογίες ανάμεσα στα δύο συμβάντα, το ασιατικό και το αμερικανικό, είναι ανατριχιαστικές: πολυώροφα βιομηχανικά κτίρια σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, ανύπαρκτη πυροπροστασία, νεαρές γυναίκες τα θύματα, κλειδωμένες ή ανύπαρκτες έξοδοι κινδύνου, συνωστισμός ανθρώπων και μηχανημάτων, άλματα θανάτου, συνδικαλισμός υπό διωγμόν. Ταυτόχρονα, απελπισμένη ανάγκη για δουλειά, έστω και κακοπληρωμένη, έστω και χωρίς να τηρούνται οι στοιχειώδεις όροι υγιεινής και ασφάλειας. Ομως, έτσι εξασφαλίζονται η ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια, καθώς το Μπανγκλαντές, η δεύτερη χώρα στον κόσμο στις εξαγωγές ενδυμάτων, διεκδικεί τον τίτλο του «επόμενου ασιατικού τίγρη», έστω ενός τίγρη που τρώει τα παιδιά του.

Στην Ελλάδα δεν μας καταπίνουν οι φλόγες, μόνον οι περικοπές, οι φόροι, τα χαράτσια και η ανεργία. Τα δικά μας εργοστάσια έχουν κλείσει ή έχουν μεταναστεύσει στα Βαλκάνια. Οι πόλεις δεν κινδυνεύουν από πυρκαγιές, μόνο από ασιατικού τύπου μισθούς και εργασιακές σχέσεις. Εξάλλου, εδώ οι άνθρωποι πέφτουν από τα παράθυρα μόνοι τους, χωρίς να τους απειλούν οι φλόγες.

Εκκωφαντικός ηχεί στα αυτιά μας ο εγχώριος στεναγμός -ποιος ο λόγος να φορτωνόμαστε και τον στεναγμό των ξένων;

Ανέκαθεν η πρόοδος είχε τη σκοτεινή πλευρά της, π.χ. την παιδική εργασία στα χρόνια της Βιομηχανικής Επανάστασης. Μόνο που ό,τι συνέβη στη Δύση στη διάρκεια αρκετών αιώνων, σήμερα σε πολλές χώρες συμβαίνει μέσα σε λίγα χρόνια και με ρυθμούς αδυσώπητους, ρυθμούς στους οποίους κι εμείς στροβιλιζόμαστε, έστω με διαφορετικό τρόπο. Μακριά, πολύ μακριά πέφτει το Τazreen, στο βαθύ παρελθόν ανήκει το Triangle, όμως τα αποκαΐδια τους σκορπίζονται παντού.